Hương Lâm xã có bề dày truyền thống lịch sử - văn hoá vật thể và phi vật thể, xây dựng và bảo vệ quê hương đất nước.
Người dân Hương Lâm vốn có truyền thống yêu nước nồng nàn, được thể hiện rõ qua các cuộc đấu tranh chống xâm lược và âm mưa nô dịch, đồng hóa kẻ thù. Ngay từ đầu công nguyên không cam chịu kiếp sống nộ lệ và bị kẻ thù áp bức của quân xâm lược Đông Hán, nhân dân Đông Lâm đã đứng lên tham gia cuộc khởi nghĩa do Hai Bà Trung lãnh đạo (năm 40-43). Hiện ở làng Đông Lâm vẫn lưu được bản Ngọc Phả cho biết nơi đây đã xuất hiện những vị tướng giúp Hai Bà Trưng đánh giặc Hán đó là ba anh em Diên Hồng, Linh Quang, Linh Giang.
Vào nửa cuối thế kỷ X, đất nước ta chiến thắng quân Nam Hán trên Sông Bạch Đằng và bước đầu vào thời ký xây dựng Quốc gia tự chủ. Nhưng sau khi Ngô Quyền từ trần, đất nước lại rơi vào cảnh loạn lạc, đời sống nhân dân vô cùng khổ cực. Năm 968, không đan tâm đất nước bị chia cắt, Bạch Tượng (quê Mai Đình) cùng em trai là Bạch Địa chiêu mộ các trai tráng trong vùng (trong đó có Hương Lâm) đứng lên tiêu diệt bọn thân hào giàu có ở địa phương, lấy của người giàu chia cho người nghèo.
Từ giữa thế kỷ XIX, khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, phát huy truyền thống đoàn kết, yêu nước, kiên cường bất khuất, người dân Hương Lâm cùng nhân dân trong huyện đã đứng lên chống thực dân Pháp. Họ đã tham gia các cuộc chiến đấu trong quân đội Cai Biều, Tổng Bưởi và đặc biệt các cuộc khởi nghĩa Yên Thế do Hoàng Hoa Thám lãnh đạo nhằm đánh đưởi thực dân Pháp xâm lược. Nghĩa quân Hoàng Hoa Thám đã lấy Đình Hương Câu, chùa Diên Khánh làm cơ sở liên lạc và hoạt động.
Trước hết khẳng định Hương Lâm là vùng đất cổ, có làng cổ, tiêu biểu như làng Thái Thọ, Quế sơn có con người định cư lâu đời và liên tục. Vào những năm 60 của thế kỷ trước tìm thấy những hiện vật bằng đồng như lưỡi câu, mũi tên, mũi lao, nhạc cụ, đồ trang sức ở Hương Lâm, cùng thời với di chỉ Đông Lâm, Bắc Lý có niên đại khoảng 3000 - 2500 năm. Quá trình định cư, đây là nơi có nhiều dòng họ như Ngô, Lê, Nguyễn, Dương, Đồng … đã có hàng chục đời sống đoàn tụ bên nhau, cùng làm nên sự vẻ vang của mảnh đất, con người nơi đây. Nổi trội hơn là họ Ngô, Nguyễn đã đóng góp cho đất nước những nhân tài vào hàng quốc sĩ, danh tước và khanh tướng công hầu. Đó là Tiến sĩ Hoàng Sầm, Tiến sĩ Nguyễn Kính, Hương Lâm Hầu Ngọ Công Văn, Phúc An Hầu Ngọ Công Tuấn, Phương Quận Công Ngọ Công Quế, Đĩnh Quận Công Ngô Công Mỹ, Quận Công Hoàng Công Phụ…
Tiến sĩ Hoàng Sầm - Người làng Thái Thọ sinh năm 1512. Năm 27 tuổi đỗ tiến sĩ (đỗ đầu trong kỳ thi Hội - Hội nguyên), thi Đình được ban Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ tam danh - Thám Hoa, Khoa Mậu Tuất niên hiệu Đại Chính thứ 9 (1538) đời Mạc Đăng Doanh. Ông làm quan đến chức Lễ bộ Tả thị lang, tước Hoành Phúc Bá, sau được phong Hoành Phúc Hầu.
Cùng thời với tiến sĩ Hoàng Sầm, trên đất Hương Lâm còn có tiến sĩ Nguyễn Kính - ông sinh năm 1522, ở làng Quế Trạo (tức Quế Sơn). Năm 38 tuổi (có tài liệu ghi 30 tuổi) ông đỗ Đệ Tam Giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Kỷ Mùi niên hiệu Quang Bảo thứ 5 (1559) đời Mạc Phúc Nguyên. Năm 1580 ông đi sứ nhà Minh, khi về được nhà Mạc thăng chức Thượng Thư Bộ Lễ (như Bộ trưởng ngày nay) tước Hương Sơn Hầu rồi về nghỉ, mất tại quê.
Sang thế kỷ thứ XVII, kế thừa tinh hoa thế hệ đi trước, trên đất Hương Lâm đã sinh ra những văn quan võ tướng tài ba lỗi lạc, được tham dự triều chính có công lớn với dân với nước. Đó là Đĩnh Quận Công Ngô Công Mỹ - Ông người làng Thái Thọ sống ở thế kỷ thứ XVII, cụ tổ là một công thần khai quốc, được xếp vào hàng tiên hiền. Cha là Thái Bảo An Hoà Hầu Dương Quý Công (tự Dương Phúc Tâm). Năm 1655 Dương Công Mỹ làm quan trong phủ chúa Trịnh, giữ chức Chánh Vương Phủ, phó Vương Phủ Lưỡng Triều, Trưởng Thái giám, Tổng quản Kinh Bắc - Thái Nguyên kiêm tri thị nội thư tả vệ môn Đĩnh Quận Công. Sau được thăng chức Đô Đốc đồng tri Đĩnh Quận Công. Có công dẹp loạn, 2 lần đi sứ phương Bắc. Được ban thưởng nhiều tiền, ruộng nhưng ông đều cấp cho dân địa phương. Dân nhớ công ơn ấy đã lập am Hiển Khánh (tức lăng Chúa Đôi) thờ ông và là nơi yên nghỉ ngàn thu của ông
Một điều hiếm thấy trong lịch sử và duy nhất ở Hiệp Hoà là dưới triều Lê, xã Hương Lâm có 3 thế hệ thuộc dòng họ Ngọ, nối tiếp nhau làm quan, được gia phong danh hiệu “Tướng quân” thạo cả văn võ, giỏi cả đường trị quốc an dân. Đó là Hương Lâm Hầu Ngọ Công Văn, sinh ra Phúc An Hầu Ngọ Công Tuấn. Ngọ Công Tuấn sinh ra Phượng Quận Công Ngọ Công Quế. Hương Lâm Hầu Ngọ Công Văn, người làng Thái Thọ, sinh ra ở đầu thế kỷ XVII, làm quan thời Lê Trung Hưng, được phong tặng Hiển Cung Đại Phu, chức Lạng Sơn xứ Tán trị thừa chánh sứ tư tham nghị, tước Hương Lâm nam. Sau được gia phong Vũ Liệt tướng quân, Tham đốc thần vũ Tứ vệ quân sự vụ, tước Hương Lâm Hầu. Mộ ông táng ở cánh đồng trước làng Thái Thọ. Ông sinh ra Ngọ Công Tuấn.
Phúc An Hầu Ngọ Công Tuấn được nhà Lê phong: Hiển Cung Đại phu, Thái Nguyên xứ, Tham tán trị thừa Chánh sứ, Tư tham nghị Phúc An tử. Sau được gia phong Huân tướng quân, Tham đốc thần vũ Tứ vệ quân sự vụ, tước Phúc An Hầu. Ông làm quan khoảng 1660 - 1690.
Phương Quận Công Ngọ Công Quý, năm 1713 làm Trấn thủ cai quản xứ Thái Nguyên, Huân phong Đặc tiến phụ quốc Thượng tướng quân, Tư lễ giám, Tổng thái giám, Bắc quân đô đốc phủ, Đô đốc thiêm sự , được gia phong Tả đô đốc Phương Quận Công và sắc phong “Linh ứng cương nghị minh đạt đức hậu chính thần”. Ông giỏi cả văn võ, tính nết ôn hoà, khoan dung hiếu lễ, được trên yêu dưới kính, người đời nể trọng. Ông có nhiều công lao dẹp loạn. Đem tiền ruộng giúp dân địa phương cứu đói và xây dựng đình chùa, trị thuỷ để thoát nạn úng lụt, nhân dân địa phương nhớ công ơn ông đã lập ông làm Hậu thần và Thành hoàng làng, thờ ở Linh Quang từ cùng tiên tổ họ Ngọ (tức Lăng họ Ngọ ở thôn Thái Thọ)…
Đó là những người con tiêu biểu của xã Hương Lâm, của huyện Hiệp Hoà, là những tấm gương sáng về “Đạo học - đạo làm người” rèn rũa và hạnh lộ quan trường. “Sinh vi tướng, tử vi thần” được vua yêu chúa mến, dân chúng ngưỡng vọng tôn thờ và từ đó, Làng Thái Thọ được vinh danh là làng Quận Công - Tiến sĩ, rực rỡ khoa bảng của tỉnh Bắc Giang.
